Ana Sayfa

TÖHMET-İ KİZB

İTTİHAM Bİ’L-KİZB - İTTİHAMU’R-RAVİ Bİ’L-KİZB :

İttihamu'r-ravi bi'l-kizb veya töhmet-i kizb de denir. Hepside ravinin yalan söylemek ithamına maruz kalması demektir ve metain-i aşeradan ağır bir cerh sebebidir.

Bir ravinin Nebi sallallahu aleyhi ve sellem üzerine yalan söylediği, bir başka değişle hadis uydurduğu sabit olmasa bile günlük hayatında yalan söylediğinin açığa çıkması yalancılıkla itham edilmesi için yeterli delil sayılmıştır. Bu durumda olan ravi adalet vasfını kaybetmiş demektir.

Yalancılık ithamına maruz kalan ravilerin hadisleri iki derecelidir. İlkine göre eğer böyle hadisler dinin zaruri olarak bilinen kaidelerine aykırı olarak yalnızca yalan ithamına uğramış ravinin kendi tarikinden rivayet edilmişse ravisinin rivayette tek kalmış olması yalan ithamına zaruri delil kabul edilir. Hadis, uydurma olduğuna delalet eden başka karine aramaksızın reddedilir. Açık bir vaz karinesi olmasa bile dini asıllara aykırılık ve rivayette tek kalmak, nakledilen hadisin yalan olduğuna yeterli delil sayılır.

Kısacası, yalan ithamına uğramış ravinin tek başına rivayet ettiği hadis uydurma (mevzu hadis) kabul edilir.

İkincisi, hadiste yalan söylediği belli olmamakla beraber başkasından veya kendisinden bahsederken yalan söylediği malum olan ravinin hadisidir. Böylesinin naklettiği bir hadis yalana alışmış bir kimsenin alışkanlık dolaysıyla hadiste de yalan söyleyebileceği korkusuyla reddedilir. Böyle hadislere: METRUK ve MATRUH denir.